Doğu Sivrisinek Balığı

(Gambusia holbrooki)

Doğu Sivrisinek Balığı

Aile ismi: Poecilidae

Tür ismi: Gambusia holbrooki

Synonym ismi:
Gambusia affinis holbrooki
Zygonectes atrilatus
Haplochilus melanops
Gambusia modesta
Gambusia myersi

Yaygın kullanılan ismi: Doğu Sivrisinek Balığı

İngilizce ismi: Eastern Mosquitofish

Grup: İçsu balıkları

Giriş yılı: 1920 (White ve Pyke, 2009)

İlk kayıt yılı: 1975 (Balık, 1975)

Türkiye'de ki yayılış alanı:

Çoruh, Kura-Aras ve Yeşilırmak dışında tüm havzalardan kaydı bulunmaktadır (Kurtul, 2018; Yoğurtçuoğlu ve Ekmekçi, 2018).

Yayılış detayları:

Türkiye’de en yoğun dağılım kaydı Sakarya Havzasından verilmiştir. Bu havzayı Antalya, Asi Nehri ve Büyük Menderes Havzaları takip etmektedir. En düşük kayıt sayısı genellikle Türkiye’nin kuzey ve doğu kesimlerinden verilmiştir (Yoğurtçuoğlu ve Ekmekçi, 2018).

Giriş tipi:

Sivrisinek ve sıtma mücadelesi için aşılama

Giriş yolu:

İnsan eliyle taşıma; taşkınlar ve yapay su yolları

Doğal yayılış alanı:

Kuzey Amerika’nın doğusu. Apalaş Dağlarının doğusu boyunca Miami ve New Orleans eyaletlerine kadar (Pyke, 2008).

Habitatı:

Oldukça esnek bir habitat uyumluluğu olasa da genellikle sığ, durgun veya az akıntılı sularda ve su altı bitkilerinin yoğun olduğu kesimleri tercih ederler (Pyke, 2005; Pyke, 2008).

Durumu:

İstilacı

Sıklığı:

Yaygın

İstilacılığı:

Çok yüksek istilacılık potansiyeline sahip bir türdür (Tarkan vd. 2017)

Etkisi:

Girdiği ortamlardaki yerel fauna (çeşitli omurgasızlar, balıklar ve amfibiler) üzerinde ciddi olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir. Bu etkiler genellikle saldırganlık, doğrudan avcılık (predasyon) ve habitat ve kaynaklar için rekabet şeklinde ortaya çıkmaktadır (Pyke, 2008). Türkiye özelinde bu tür ile benzer bir ekolojik nişe sahip olan endemik dişlisazancık türlerinin (Aphaniidae familyası) ve aynı habitatı paylaştığı birçok nadir amfibi türünün yüksek risk altında olduğu kabul edilebilir (Yoğurtçuoğlu, 2016; Yoğurtçuoğlu ve Ekmekçi, 2017; Yoğurtçuoğlu vd. 2020).

Öneriler:

Bu türün bir yerden bir başka yere herhangi bir amaçla taşınması tamamen yasaklanmalıdır. Vatandaş bilimi (citizen science) veya eDNA taraması gibi erken uyarı araçlarının etkili bir şekilde kullanımı ile türün erken fark edilmesi ve mümkün olduğu ölçüde ortadan kaldırılması veya kontrol altına alınması gerekmektedir. Türün yoğun olduğu bölgelerde yerel yönetim birimleri ile iş birliği halinde türün zararları ve kontrol önlemleri konusunda farkındalık eğitimlerinin yaygınlaştırılması önerilmektedir.

Referanslar:

Balık, S. (1975) Batı Anadolu tatlısu balıklarının taksonomik durumu ve bu formların bölgedeki coğrafik dağılımları. T.B.T.A. K.V. Bilim Kongresi, 29 Eylül–2 Ekim 1975, İzmir, pp. 299–313.
Kurtul, I. (2018) Türkiye’de Gambusia (Sivrisinek Balığı) Türlerinin dağılımı ve biyoekolojik özelliklerinin incelenmesi. Ege Üniversitesi, Doktora Tezi, 221 s.
Pyke G.H. (2005) A Review of the Biology of Gambusia affinis and G. holbrooki. Reviews in Fish Biology and Fisheries 15, 339–365.
Pyke G.H. (2008) Plague Minnow or Mosquito Fish? A Review of the Biology and Impacts of IntroducedGambusiaSpecies. Annual Review of Ecology Evolution and Systematics 39, 171–191.
Tarkan A.S., Vilizzi L., Top N., Ekmekçi F.G., Stebbing P.D. & Copp G.H. (2017) Identification of potentially invasive freshwater fishes, including translocated species, in Turkey using the Aquatic Species Invasiveness Screening Kit (AS-ISK). International Review of Hydrobiology 102, 47–56.
White A. & Pyke G. (2011) World War II and the rise of the plague minnow Gambusia holbrooki (Girard, 1859) in Australia. Australian Zoologist 35, 1024–1032.
Yoğurtçuoğlu B., Uyan U. & Ekmekçi F.G. (2020) The influence of environmental instability on the reproductive strategy of the critically endangered Acıgöl killifish ( Aphanius transgrediens ). Journal of Fish Biology. DOI: 10.1111/jfb.14358
Yoğurtçuoğlu B. & Ekmekçi F.G. (2018) An update on the distribution of globally invasive Gambusia holbrooki in Turkish freshwaters.’ Joint Esenias and Dias Scientific Conferencea and 8th Esenias Workshop, 25-29 September 2018, p 98.
Yoğurtçuoğlu B. & Ekmekçi F.G. (2017) Variation in Life History and Feeding Ecology of the Invasive Eastern Mosquitofish , Gambusia holbrooki Girard , 1859 ( Poeciliidae ), in a Groundwater-dependent Wetland in Turkey. Acta Zoologica Bulgarica, Supplementum 9 117-130
Yoğurtçuoğlu B. (2016) İstilacı bir balık türü Gambusia holbrooki ile endemik bir balık türü Aphanius transgrediens’in Acıgöl (Denizli-Afyon) kaynaklarındaki yaşam döngüleri, besin rekabeti ve habitat kullanımları. Hacettepe Üniversitesi, Doktora tezi. 236 s.